Dussehra 2025: दसरा हा विजय आणि उल्हास यांचा सण आहे. या काळात वातावरणात एक नैसर्गिक उत्साह संचारतो आणि सर्वत्र फुलांची बहार येते. परंतु, या आनंदमय वातावरणात सगळीकडे पिवळ्या आणि केशरी रंगाच्या झेंडूच्या फुलांनी (Marigold) केलेली सजावट विशेष लक्ष वेधून घेते.
गुलाब, चमेली किंवा इतर सुगंधित फुले उपलब्ध असतानाही, दसऱ्याच्या वेळी झेंडूच्या फुलांची मागणी अचानक का वाढते? याचे कारण केवळ त्यांची सहज उपलब्धता नाही, तर या फुलांचे सण-समारंभातील धार्मिक महत्त्व आणि त्यांचे अनेक नैसर्गिक गुणधर्म आहेत, ज्यामुळे ही फुले विजयपर्वासाठी सर्वोत्तम मानली जातात.
1. धार्मिक आणि प्रतीकात्मक महत्त्व
झेंडूचे फूल हे केवळ सजावटीचे साधन नाही, तर ते अनेक सकारात्मक भावनांचे प्रतीक आहे
विजयाचे प्रतीक: झेंडूचा रंग केशरी (Saffron) आहे. हा रंग विजय, आनंद आणि उत्साहाचे प्रतिनिधित्व करतो. दसरा हा ‘विजयोत्सव' असल्याने, या रंगाचे फूल शुभ आणि उत्सवाचे वातावरण अधिक प्रफुल्लित करते.
शुभ फुल म्हणून मान्यता: धार्मिक विधींमध्ये झेंडूच्या फुलांचे महत्त्व इतर अनेक फुलांपेक्षा जास्त आहे. त्याचे आकर्षक चटपटीत रंग (केशरीमिश्रित पिवळा किंवा लालमिश्रित पिवळा) मन प्रसन्न करतात आणि ते पूजा-अर्चासाठी सर्वश्रेष्ठ मानले गेले आहेत.
( नक्की वाचा : Lal Bahadur Shastri Jayanti Speech: लाल बहाद्दूर शास्त्री जयंती निमित्त करा 'हे' भाषण, टाळ्यांचा होईल गडगडाट )
सूर्य आणि ऊर्जेचे प्रतीक: प्राचीन ग्रंथांनुसार, झेंडूच्या फुलाला सूर्यदेवाचे प्रतीक मानले जाते. हे फूल सौंदर्य आणि ऊर्जा यांचेही प्रतीक आहे, जे कोणत्याही शब्दांशिवाय विजयोत्सवाचा आनंद व्यक्त करते.
नकारात्मक शक्तींचा नाश: हे फूल सत्य आणि समर्पण (लालमिश्रित पिवळा रंग) याचेही प्रतीक मानले जाते. या फुलाचा नैसर्गिक सुगंध सर्व प्रकारच्या नकारात्मक शक्तींना दूर करून तणाव (Stress) कमी करण्यास मदत करतो, ज्यामुळे वातावरणात शांतता टिकून राहते.
2. आरोग्य आणि व्यावहारिक लाभ
हे सजावटीचे फूल केवळ धार्मिकदृष्ट्याच नाही, तर आरोग्य आणि व्यावहारिक कारणांसाठीही महत्त्वाचे आहे.
रोगप्रतिकारक गुणधर्म: झेंडूच्या फुलांमध्ये कर्करोगासारख्या (Cancer) गंभीर आजारांपासून दूर ठेवण्याचे गुणधर्म असल्याचे सांगितले जाते.
नैसर्गिक कीटकनाशक: हे फूल नैसर्गिकरित्या कीटक, पतंग आणि डासांना (Mosquitoes) दूर ठेवण्यास मदत करते, ज्यामुळे सणासुदीच्या काळात घर आणि आजूबाजूचे वातावरण आरोग्यदायी राहते.
अँटीसेप्टिक क्षमता: संशोधन दर्शविते की झेंडूमध्ये कान संसर्ग (Ear Infection) दूर करण्याची क्षमता आहे. तसेच, हे फूल नैसर्गिकरित्या अँटीसेप्टिक (Anti-septic) गुणधर्म असलेले आहे.
( नक्की वाचा : Gandhi Jayanti Speech : महात्मा गांधी जयंतीनिमित्त शाळेत करा 'हे' दमदार भाषण, तुमचा पहिला क्रमांक नक्की )
3. बाजारपेठेतील अर्थकारण (मार्केट डायनॅमिक्स)
दसरा जवळ येताच झेंडूच्या फुलांची मागणी इतकी वाढते की त्यांचे भाव गगनाला भिडतात.
झेंडूच्या फुलाला इंग्रजीमध्ये Marigold म्हणतात, तर संस्कृतमध्ये याला स्थूलपुष्प या नावाने ओळखले जाते.दसऱ्याच्या काळात फुलांची वाढती मागणी पूर्ण करण्यासाठी ती विशेषतः सांगली, सातारा आणि बंगळूर (Bangalore) येथून मागवली जातात. दसऱ्यापासून ते दिवाळीपर्यंत (Diwali) या फुलांची विक्री कोट्यवधी रुपयांची होते, ज्यामुळे फुल उत्पादक आणि विक्रेत्यांसाठी हा काळ खूप महत्त्वाचा असतो.
