HAL Tejas Crash in Dubai Air Show: भारतीय हवाई दलाच्या (IAF) 'तेजस' (Tejas) लढाऊ विमानाला शुक्रवारी दुबई एअर शोमध्ये (Dubai Air Show) उड्डाणाचे प्रात्यक्षिक (Flying Demonstration) दाखवत असताना भीषण अपघात झाला. या अपघातानंतर अल मक्तूम आंतरराष्ट्रीय विमानतळावर (Al Maktoum International Airport) काळ्या धुराचे मोठे लोट दिसले, ज्यामुळे तिथे उपस्थित असलेल्या हजारो प्रेक्षकांमध्ये एकच खळबळ उडाली. या दुर्घटनेत विमानाच्या पायलटचा मृत्यू झाला आहे. भारतीय वायूसेनेनं ही अधिकृत माहिती दिली आहे.
नेमके काय घडले?
हिंदुस्तान एरोनॉटिक्स लिमिटेडने (HAL) विकसित केलेले हे एक आसनी हलके लढाऊ विमान (LCA - Light Combat Aircraft) स्थानिक वेळेनुसार दुपारी 2:10 वाजताच्या सुमारास कोसळले. अपघाताच्या वेळी 'तेजस' प्रात्यक्षिक करत होते. काही प्रत्यक्षदर्शी आणि एनडीटीव्हीने (NDTV) दिलेल्या माहितीनुसार, प्रात्यक्षिकादरम्यान विमानाने अचानक उंची गमावली आणि ते वेगाने खाली उतरू लागले. काही सेकंदांतच विमान जमिनीवर आदळले आणि त्यानंतर धुराचे प्रचंड लोट आकाशात पसरले. एअर शो पाहण्यासाठी जमलेल्या प्रेक्षकांना हा अपघात त्यांच्या डोळ्यासमोर घडताना पाहून मोठा धक्का बसला.
जागतिक स्तरावरील महत्त्वाच्या प्रदर्शनात दुर्घटना
हा अपघात द्वैवार्षिक (Biennial) दुबई एअर शोदरम्यान झाला, जो जगातील सर्वात मोठ्या विमान वाहतूक प्रदर्शनांपैकी एक आहे. या आठवड्यात या प्रदर्शनात, एमिरेट्स (Emirates) आणि फ्लायदुबईने (FlyDubai) अब्जावधी डॉलर्सच्या विमानांच्या खरेदीसह अनेक मोठ्या घोषणा केल्या आहेत. अशा महत्त्वाच्या आंतरराष्ट्रीय मंचावर भारताच्या महत्त्वाकांक्षी 'तेजस' विमानाचा अपघात होणे ही एक गंभीर बाब मानली जात आहे.
दोन वर्षांतील दुसरा अपघात
'तेजस' विमानाला दोन वर्षांपेक्षा कमी कालावधीत झालेला हा दुसरा अपघात आहे. यापूर्वी, मार्च 2024 मध्ये राजस्थानमधील जैसलमेर येथे एका 'तेजस' लढाऊ विमानाचा अपघात झाला होता. 2001 मध्ये पहिल्या चाचणी उड्डाणानंतर, 23 वर्षांच्या इतिहासातील 'तेजस' विमानाचा तो पहिला अपघात होता. सुदैवाने, जैसलमेरमधील अपघातात वैमानिक सुरक्षितपणे बाहेर पडला होता.
'तेजस'ची वैशिष्ट्ये काय आहेत?
'तेजस' हे 4.5 पिढीचे बहु-उद्देशीय लढाऊ विमान (Multi-role Combat Aircraft) आहे. हवाई-संरक्षण (Air-defence), आक्रमक हवाई साहाय्य (Offensive Air Support) आणि जवळच्या लढाईतील (Close-combat) कारवाईसाठी हे विमान तयार करण्यात आले आहे. त्याच्या वर्गातील हे सर्वात हलके आणि लहान लढाऊ विमान (Lightest and Smallest Fighters) म्हणून ओळखले जाते.
'तेजस' विमानाचे एक महत्त्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे त्याचे Martin-Baker zero-zero ejection seat आहे. हे सीट वैमानिकाला अगदी शून्य उंचीवर आणि शून्य वेगाने असतानाही (उदा. टेक-ऑफ, लँडिंग किंवा कमी उंचीवरील कसरती करताना) सुरक्षितपणे बाहेर पडण्याची सोय देते. या प्रणालीमध्ये स्फोटक चार्जचा वापर करून कॉकपिटचे आवरण (Canopy) उडवले जाते आणि वैमानिकाला विमानातून दूर फेकून पॅराशूट्सच्या मदतीने तो सुरक्षितपणे खाली उतरतो.
'तेजस' कार्यक्रम हा भारतासाठी अत्यंत महत्त्वाचा आहे. देशाच्या जुन्या होत असलेल्या लढाऊ विमानांच्या ताफ्याचे आधुनिकीकरण करणे (Modernize its ageing fighter fleet) आणि परदेशी पुरवठादारांवरचे अवलंबित्व कमी करणे, हे या कार्यक्रमाचे मुख्य उद्दिष्ट आहे. 2016 मध्ये No. 45 'Flying Daggers' ही 'तेजस'ची पहिली तुकडी (Squadron) भारतीय हवाई दलात दाखल झाली. हवाई दल आणि नौदल (Navy) दोन्ही 'तेजस'च्या एक-आसनी आणि दोन-आसनी (Twin-seat) आवृत्त्यांचा वापर करतात.
इथे पाहा अपघाताचा Video
