RBI Announced New rules For UPI Payments: रिझर्व्ह बँकेने (Reserve Bank of India - RBI) डिजिटल पेमेंटसाठी नवीन नियम जाहीर केले आहेत. हे नियम टू-फॅक्टर ऑथेंटिकेशन (2FA) चे पालन करण्यासाठी एसएमएस-आधारित वन-टाइम पासवर्ड (OTP) व्यतिरिक्त अधिक पर्याय उपलब्ध करून देतात. हे नवीन नियम १ एप्रिल पासून लागू होतील, अशी घोषणा आरबीआयने गुरुवारी केली.
आरबीआयने 'Authentication mechanisms for digital payment transactions) Directions, 2025' या नावाने ही मार्गदर्शक तत्त्वे जारी केली आहेत. त्यानुसार, 2FA अनिवार्य राहील, मात्र आता OTP चा वापर केवळ एक पर्याय म्हणून केला जाईल. भारतामध्ये 2FA आवश्यक असलेल्या निवडक बाजारपेठांपैकी एक आहे आणि आतापर्यंत वित्तीय क्षेत्रातील कंपन्या मुख्यतः एसएमएस-ओटीपीवर अवलंबून होत्या.
Trending News: एआयची कृपा! महिलेने जिंकले तब्बल दीड कोटी; कशी लागली लॉटरी?
2FA साठीचे प्रमाणीकरण घटक हे तीन प्रकारांपैकी असू शकतात: "वापरकर्त्याकडे असलेली कोणतीही गोष्ट", "वापरकर्त्याला माहीत असलेली कोणतीही गोष्ट" किंवा "वापरकर्ता स्वतः". यामध्ये पासवर्ड, पासफ्रेज, पिन, कार्ड हार्डवेअर, सॉफ्टवेअर टोकन, फिंगरप्रिंट किंवा आधार-आधारित (Aadhaar-based) किंवा डिव्हाइस-नेटिव्ह अशा कोणत्याही प्रकारच्या बायोमेट्रिक्सचा समावेश असेल, असे आरबीआयने स्पष्ट केले.
नवीन नियमांनुसार, प्रमाणीकरणाचा किमान एक घटक हा गतिमानपणे तयार केलेला (dynamically created) किंवा सिद्ध केलेला असावा. तसेच, ही प्रणाली मजबूत असावी, जेणेकरून एका घटकाची गोपनीयता धोक्यात आल्यास दुसऱ्या घटकाच्या विश्वासार्हतेवर परिणाम होणार नाही.
जोखीम व्यवस्थापन आणि भरपाईचे नियम
जोखीम व्यवस्थापनाच्या दृष्टिकोनातून, वित्तीय प्रणालीतील भागधारक आता व्यवहाराचे स्थान, वापरकर्त्याची वर्तणूक, डिव्हाइसचे गुणधर्म आणि ऐतिहासिक व्यवहारांचे स्वरूप यांसारख्या मापदंडांच्या आधारावर अतिरिक्त पडताळणी करतील. जास्त जोखमीच्या व्यवहारांसाठी अतिरिक्त तपासणी केली जाऊ शकते. तसेच, उच्च-जोखीम असलेल्या व्यवहारांच्या नोंदणी आणि पुष्टीकरणासाठी 'डिजीलॉकर' (DigiLocker)चा वापर करण्याचा पर्याय जारीकर्त्यांना आरबीआयने दिला आहे.
Festive Season 2025: सर्वात मोठी ऑफर! Iphone, Samsung सह या 5 स्मार्टफोनवर मिळणार मोठा डिस्काउंट
आरबीआयने अत्यंत महत्त्वाचा नियम स्पष्ट करताना म्हटले आहे की, जर या मार्गदर्शक तत्त्वांचे पालन न केल्यामुळे ग्राहकांना कोणत्याही व्यवहारात नुकसान झाले, तर जारीकर्त्याने विलंब न करता ग्राहकाला संपूर्ण नुकसान भरपाई द्यावी लागेल.
Track Latest News Live on Marathi.NDTV.com and get news updates from India and around the world
