भारताच्या अप्रत्यक्ष कर प्रणालीमध्ये एक मोठा आणि ऐतिहासिक बदल आज, 22 सप्टेंबरपासून लागू होत आहे. जीएसटी (GST) परिषदेने नुकत्याच मंजूर केलेल्या ‘जीएसटी 2.0' या सुधारणेमुळे कर रचना अधिक सोपी होणार असून, अनेक वस्तूंवरील कर कमी होणार आहे. यामुळे सर्वसामान्यांच्या जीवनावर थेट परिणाम होणार आहे. या सुधारणेचा मुख्य उद्देश कर रचना सुलभ करणे, उपभोग वाढवणे आणि दरांना तर्कसंगत बनवणे हा आहे.
नव्या धोरणानुसार, जीएसटीचे दोन मुख्य स्लॅब 5% आणि 18% निश्चित करण्यात आले आहेत. तर, तंबाखू, दारू आणि एरेटेड ड्रिंक्स यांसारख्या वस्तूंवर 40% इतका टॅक्स लागू राहील.
आजपासून काय स्वस्त होणार?
- रोजच्या वापरातील वस्तू: टूथपेस्ट, साबण, शॅम्पू: ज्या घरगुती वस्तूंवर सध्या 12% जीएसटी लागतो, तो आता 5% स्लॅबमध्ये येऊ शकतो. यामुळे बिस्किटे, स्नॅक्स, ज्यूस, तूप आणि दुग्धजन्य पदार्थही स्वस्त होतील.
- साइकल आणि स्टेशनरी: या वस्तूही कमी कर स्लॅबमध्ये येणार आहेत.
- कपडे आणि चपला: एका निश्चित किमतीपर्यंतचे कपडे आणि बूटही कमी दरात उपलब्ध होतील.
- घरगुती उपकरणे आणि इलेक्ट्रॉनिक्स: ज्या वस्तूंवर सध्या 28% जीएसटी आहे, तो 18% पर्यंत कमी केला जाऊ शकतो. यामुळे या वस्तूंच्या किमती 7-8% नी कमी होतील.
- एअर कंडीशनर (AC), रेफ्रिजरेटर, डिशवॉशर यासारखी मोठी इलेक्ट्रॉनिक्स उपकरणे स्वस्त होतील.
- मोठ्या स्क्रीनचे टीव्ही यांच्या किमतीही कमी होतील.
- बांधकाम आणि गृहनिर्माणासाठी महत्त्वाचे असलेले सिमेंटही स्वस्त होईल.
ऑटोमोबाईल
- छोट्या कार आणि टू-व्हीलर: 1,200cc पेक्षा कमी इंजिन असलेल्या छोट्या कारवरील जीएसटी 28% वरून 18% पर्यंत कमी झाला आहे. भारताच्या वाहतुकीचा कणा असलेल्या दुचाकी वाहनांचाही कमी कर स्लॅबमध्ये समावेश केला जाऊ शकतो.
- लक्झरी कार: मोठ्या आणि आलिशान एसयूव्हीवर जास्त कर कायम राहील.
- विमा आणि वित्तीय सेवा: सध्या विमा प्रीमियमवर 18% जीएसटी लागतो, ज्यामुळे तो महाग असतो. ‘जीएसटी 2.0' मध्ये हे दर कमी केले जाऊ शकतात किंवा काही प्रकरणांमध्ये पूर्णपणे सूट दिली जाऊ शकते, ज्यामुळे मध्यमवर्गीय कुटुंबांना विमा खरेदी करणे सोपे होईल.
काय महाग होणार?
- ‘जीएसटी 2.0' लागू झाल्यानंतरही काही वस्तूंच्या किमती वाढणार आहेत किंवा जास्त कर कायम राहणार आहे.
- तंबाखू उत्पादने, दारू आणि पान मसाला या वस्तूंवर 40% ‘सिन टॅक्स' लागू राहील.
- ऑनलाइन सट्टेबाजी आणि गेमिंग या प्लॅटफॉर्मवरही जास्त कर कायम असेल.
- पेट्रोल आणि डिझेलसारखी इंधने अजूनही जीएसटीच्या बाहेर आहेत, त्यामुळे त्यांच्या किमतीत कोणतीही घट होणार नाही.
- लक्झरी वस्तू: हिरे आणि मौल्यवान रत्नांसारख्या वस्तूंवरही जास्त कर कायम राहील.
