Which vegetables should not be reheated? : आपल्यापैकी अनेकांच्या घरात शिल्लक राहिलेली भाजी किंवा इतर पदार्थ दुसऱ्या दिवशी पुन्हा गरम करून खाण्याची सवय असते. कामाच्या गडबडीत किंवा अन्न वाया जाऊ नये म्हणून हा उपाय सर्रास वापरला जातो. भाज्या खाणे आरोग्यासाठी चांगले असले तरी, काही विशिष्ट भाज्या पुन्हा गरम (Reheat) केल्यास त्यांचे पोषक घटक (Nutrients) कमी होतात, तर काही हानिकारक संयुगांमध्ये (Toxic Compounds) रूपांतरित होतात, ज्यामुळे ते पोटात विषासारखा (Poisonous) परिणाम करू शकतात. ही सवय तुम्हाला गंभीर आरोग्य समस्या देऊ शकते. त्यामुळे, असे कोणते पदार्थ आहेत जे पुन्हा गरम करणे टाळले पाहिजे, हे जाणून घेणे महत्त्वाचे आहे.
कोणत्या भाज्या पुन्हा गरम केल्यास विषारी बनू शकतात?
काही भाज्यांमध्ये नैसर्गिकरित्या नायट्रेट्स (Nitrates) नावाचे घटक असतात. हे नायट्रेट्स पुन्हा पुन्हा गरम केल्यावर नायट्राइट्स (Nitrites) मध्ये बदलतात, जे शरीरासाठी अत्यंत धोकादायक मानले जातात. नायट्राइट्समुळे मेथेमोग्लोबिनेमिया (Methemoglobinemia) नावाची समस्या उद्भवू शकते, ज्यामुळे रक्ताची ऑक्सिजन वाहून नेण्याची क्षमता कमी होते. परिणामी, चक्कर येणे, अशक्तपणा, उलट्या होणे आणि लहान मुलांमध्ये 'ब्लू-स्किन सिंड्रोम' (Blue-Skin Syndrome) यांसारख्या गंभीर समस्या निर्माण होऊ शकतात. तसेच, फूड पॉयझनिंगचा (Food Poisoning) धोकाही वाढतो.
पुन्हा गरम करणे टाळाव्यात अशा प्रमुख भाज्या आणि पदार्थ खालीलप्रमाणे आहेत.
1. पालक (Spinach) आणि पालेभाज्या (Leafy Vegetables)
पालक, मेथी, आणि इतर हिरव्या पालेभाज्यांमध्ये नायट्रेटची पातळी खूप जास्त असते. पालकाची भाजी किंवा पालेभाजी दुसऱ्यांदा गरम केल्यास, त्यातील नायट्रेट्स जलद गतीने नायट्राइट्समध्ये बदलतात. यामुळे शरीरातील ऑक्सिजन पातळीवर परिणाम होतो आणि पोटदुखी, डोकेदुखी आणि उलट्यांसारख्या समस्या येऊ शकतात.
( नक्की वाचा : Healthy Diet: रोज मूठभर शेंगदाणे खा आणि 'या' गंभीर आजारांना ठेवा दूर! 3 व्हिटॅमिन्स'मुळे मिळतात जबरदस्त फायदे )
2. बटाटा (Potatoes)
बटाट्यामध्ये स्टार्चचे प्रमाण अधिक असते. बटाट्याची भाजी किंवा पदार्थ पुन्हा गरम केल्यास, त्यातील स्टार्च तुटून विषारी संयुगे (Toxic Compounds) तयार होऊ शकतात. तसेच, बटाट्याचे पदार्थ शिजवून सामान्य तापमानाला (Room Temperature) जास्त वेळ बाहेर ठेवल्यास, त्यात क्लोस्ट्रिडियम बोट्युलिनम (Clostridium Botulinum) नावाचा जीवाणू वाढू शकतो, ज्यामुळे फूड पॉयझनिंगचा धोका वाढतो.
3. मशरूम (Mushrooms)
मशरूम हे खूप पौष्टिक मानले जातात, परंतु त्यांना पुन्हा गरम केल्यास, त्यातील प्रथिने (Proteins) आणि एंजाइमची (Enzymes) रचना बदलते. या बदललेल्या प्रथिनांमुळे पोटात जड वाटणे, गॅस आणि उलट्या होणे अशा पचनाच्या समस्या निर्माण होऊ शकतात. मशरूमचा पदार्थ शक्यतो तयार केल्यावर लगेच खाणे उत्तम आहे.
4. अंडी (Eggs)
अंडी किंवा अंड्याचे पदार्थ (Egg Curry, Egg Bhurji) पुन्हा गरम केल्यास त्यातील प्रथिने खराब होऊ शकतात. त्यामुळे पोटाचे विकार होण्याची शक्यता वाढते. अंड्याचे पदार्थ ताजे असतानाच खाणे आरोग्यासाठी फायद्याचे ठरते.
( नक्की वाचा : Healthy Diet: एका दिवसात किती शेंगदाणे खावे? कुणी अजिबात खाऊ नये? फायदे, तोटे आणि 17 प्रश्नांची उत्तरं (FAQ) )
फ्रिजमध्ये 'हे' पदार्थ साठवल्यास बनू शकतात विषारी!
काही पदार्थ शिजवल्यानंतर किंवा कापल्यानंतर फ्रिजमध्ये योग्य प्रकारे साठवले नाहीत, तर ते धोकादायक बनू शकतात.
पालेभाज्या: शिल्लक राहिलेली पालक, मेथी किंवा मोहरीची भाजी फ्रिजमध्ये ठेवल्यास, काही तासांतच त्यातील नायट्रेट्सचे रूपांतर हानिकारक नायट्राइट्समध्ये होण्यास सुरुवात होते.
शिजवलेला भात (Cooked Rice): शिजवलेल्या भातात बॅसिलस सेरेअस (Bacillus Cereus) नावाचे जीवाणू (Bacteria) वेगाने वाढतात. हे जीवाणू फ्रिजमधील कमी तापमानातही जिवंत राहू शकतात आणि विषारी घटक तयार करतात. हा भात खाल्ल्यास तीव्र उलट्या आणि जुलाबाची समस्या होऊ शकते.
उकडलेले पदार्थ (Boiled Items): उकडलेले बटाटे किंवा उकडलेली डाळ हे चुकीच्या पद्धतीने किंवा जास्त काळ फ्रिजमध्ये साठवल्यास त्यात जीवाणू लवकर वाढतात आणि ते विषारी बनू शकतात.
कापलेली फळे आणि सॅलड (Cut Fruits and Salad): कापलेली फळे किंवा सॅलड जास्त काळ फ्रिजमध्ये ठेवल्यास, त्यात बॅक्टेरिया वेगाने वाढतात आणि फूड पॉयझनिंगचा धोका वाढवतात.
( स्पष्टीकरण : ही माहिती सामान्य ज्ञानावर अधारित आहे. हा कोणत्याही योग्य उपचाराचा पर्याय नाही. अधिक माहितीसाठी नेहमी एखाद्या तज्ज्ञाचा किंवा तुमच्या डॉक्टरांचा सल्ला घ्या. NDTV नेटवर्क या माहितीच्या जबाबदारीचा दावा करत नाही.)
Track Latest News Live on Marathi.NDTV.com and get news updates from India and around the world
